|
Frá höftum til frjálsræðis í viðskiptumþriðjudagur, 2. desember 2003
|
Mikil umskipti hafa orðið í viðskiptamálum þjóðarinnar á síðustu rúmum 40 árum . Innflutningsverslunin var við upphaf þessa tímabils háð innflutningsleyfum og hið sama gilti um útflutningsverslunina. Einokun ríkti við útflutning á saltfiski. Aðeins SÍF mátti flytja út saltfisk og freðfiskútflutningurinn var í höndum SH og SÍS. Verðlagshöft voru einnig við líði. Álagning í heildsölu og smásölu var háð verðlagsákvæðum. Gjaldeyrisyfirfærslur voru háðar leyfum. Viðreisnarstjórn Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins,sem tók við völdum í árslok 1959, hafði það á stefnuskrá sinni að innleiða viðskiptafrelsi. Það var stefna Gylfa Þ.Gíslasonar,viðskiptaráðherra að losa um höft í innflutnings-og gjaldeyrismálum.
AFNÁM INNFLUTNINGSHAFTA Í ÁFÖNGUM
Gylfi Þ.Gíslason hafði þann hátt á að afnema innflutningshöftin í áföngum. Gefnir voru út listar yfir þær vörur,sem gefa átti frjálsar í innflutningi hverju sinni og þær settar á "frílista". Gylfi gerði þetta í nánu samráði við samtök innflytjenda og samtök iðnaðarins. Haldnir voru margir fundir með hagsmunaaðilum og þeim skýrt frá hverju skrefi fyrir sig. Innflytjendur fögnuðu innflutningsfrelsinu en iðnrekendur höfðu áhyggjur af vissum greinum iðnaðarins. Þetta var mjög áhugaverður tími.Það var mikið að gerast.Og þessar breytingar reyndust til hagsbóta fyrir þjóðina. Gylfi Þ.Gíslason er doktor í hagfræði og var prófessor í rekstrarhagfræði við Háskóla Íslands. Hann gerþekkti gangverk hagkerfisins. og átti því gott með að stýra þessum breytingum. Hann markaði djúp spor í viðskiptasögu þjóðarinnar. Hann átti stærsta þáttinn í því, að Ísland gekk í EFTA 1970.Hann barðist fyrir því máli og leiddi til sigurs. Aðild Íslands að EFTA var sögulegur áfangi fyrir Ísland og gerði okkur kleift að gerast aðilar að EES síðar.
FRJÁLSRÆÐI Í VERÐLAGSMÁLUM
Það kom í hlut Ólafs Jóhannessonar sem viðskiptaráðherra að stíga fyrstu skrefin í átt til frjálsræðis í verðlagsmálum.Hann samdi árið 1978 lög um verðlag,samkeppnishömlur og óréttmæta viðskiptahætti og lagði fyrir Alþingi.Þessi lög lögðu grundvöllinn að því frjálsræði í verðlagsmálum, sem ríkir í dag.Verðlagningin byggir á frjálsri samkeppni en samkeppnisyfirvöld geta gripið inn í ef frelsið er misnotað.Ólafur Jóhannesson var mjög traustur og áreiðanlegur maður Útflutningsverslunin var færð frá viðskiptaráðuneyti til utanríkisráðuneytis í tíð Steingríms Hermannssonar sem utanríkisráðherra. Það kom í hlut Jóns Baldvins Hannibalssonar sem utanríkisráðherra að gefa útflutningsverslunina frjálsa 1992. Útflutningur á saltfiski var þá enn að mestu í höndum SÍF
en um skeið höfðu verið gefin út takmörkuð útflutningsleyfi til annarra,einkum fyrir saltfiskflökum. Hins vegar hafði þá verið losað verulega um útflutning á freðfiski.Gefa þurfti samt út útflutningsleyfi hverju sinni.Því var spáð,að frjáls útflutningur á freðfiski og saltfiski mundi valda öngþveiti og undirboðum á erlendum mörkuðum. En svo varð ekki. Frjáls útflutningur reyndist til hagsbóta fyrir landsmenn og nú undrast menn,að þetta skref skyldi ekki stigið mikið fyrr.
Á þessum tíma var orðið mikið frjálsræði almennt í viðskiptum. Afnám viðskiptahafta í tíð viðreisnarstjórnar og aðild okkar að EFTA ruddi brautina fyrir inngöngu okkar í EES. Frelsi var innleitt í gjaldeyrismálum og fjármagnshreyfingar gefnar frjálsar að mestu leyti.Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra átti stóran þátt í þeirri breytingu.
Það er athyglisvert,að þrír leiðtogar jafnaðarmanna,þeir Gylfi Þ.Gíslason,Jón Baldvin Hannibalsson og Jón Sigurðsson,eiga hvað stærsta þáttinn í því frjálsræði í viðskiptamálum,sem ríkir í dag. Ólafur heitinn Jóhannesson,formaður Framsóknarflokksins átti stóran þátt í að innleiða frjálsræði á sviði verðlagsmála. En frelsið er vandmeðfarið. Þess þarf að gæta að það sé ekki misnotað. Við höfum eftirlitsstofnanir , svo sem samkeppnisstofnun, gjaldeyriseftirlit og fjármálaeftirlit til þess að fylgjast með því að farið sé að settum reglum. Þessar stofnanir og fleiri slíkar þarf að efla til þess að þær geti sem best gegnt hlutverki sínu.
Björgvin Guðmundsson viðskiptafræðingur
Birt í Morgiunblaðinu 2003
| Deila � Facebook |
N�justu pistlarnir: Ríkið vanræknir hjúkrunarheimilin, 21.8.2018 Hvers vegna er stjórnarskráin brotin á öldruðum og öryrkjum?, 2.8.2018 Bæta þarf kjör aldraðra strax ekki síðar, 19.7.2018 Eldri borgarar mega hvorki vinna né spara, 21.9.2017 Almannatryggingar fyrsta stoð lífeyriskerfisins, 12.7.2017 Ríkið tók alla "kjarabótina" til baka!, 25.5.2017 Almannatryggingar reka lestina meðal slíkra trygginga á Norðurlöndum, 30.3.2017 Kjör verst settu eldri borgara og öryrkja eru við hungurmörk!, 2.3.2017 Góðærið hefur ekki komið til eldri borgara, 16.2.2017 Eldri borgarar og öryrkjar hafi 400 þúsund á mánuði fyrir skatt!, 2.2.2017 Ríkisstjórnin níðist á kjörum lífeyrisþega!, 1.12.2016 Er búið að mynda stjórn á bak við tjöldin?, 26.11.2016 Fjöldi eldri borgara býr við bág kjör, 16.11.2016 Samfylkingin berjist fyrir launþega og lífeyrisfólk, 15.11.2016 Bæta þarf kjör lífeyrisþega miklu meira en um þessa hungurlús,sem taka á gildi næsta ár, 11.11.2016 Aldraðir og öryrkjar eiga rétt á lífeyri (ekki bótum), 3.11.2016 Margir eiga erfitt með að draga fram lífið!!, 11.8.2016 Hvaða flokkar styðja kjarakröfur aldraðra og öryrkja?, 5.8.2016 Engar kjarabætur í nýjum tillögum um almannatryggingar, 3.8.2016 Bætir Sigurður Ingi kjör aldraðra?, 8.7.2016 Afnema verður endurkröfur á aldraða og öryrkja vegna ofgreiðslu, 3.7.2016 Aldraðir og öryrkjar kjósa kjarabætur!, 14.6.2016 Skerðing vegna atvinnutekna aldraðra eykst!, 4.6.2016 Staða aldraðra og öryrkja óásættanleg, 18.5.2016 Lífeyrir aldraðra á að hækka um 30%, 2.5.2016 76.greinin gildir einnig fyrir verst stæðu eldri borgara og öryrkja!, 21.4.2016 Sigurður Ingi efni kosningaloforðin við aldraða og öryrkja!, 20.4.2016 Mannréttindi stöðugt brotin á öldruðum og öryrkjum, 3.4.2016 Grunnlífeyrir skertur á ný samkvæmt nýjum tillögum ríkisnefndar, 31.3.2016 Lífeyrir aldraðra hjá TR tekinn af þeim við innlögn á hjúkrunarheimili!, 25.2.2016
|
|