Kvótakerfið í sjávarútveginum felur í sér eitthvert mesta ranglæti Íslandssögunnar: Þeir,sem fengu úthlutað fríum aflaheimildum, geta selt þær með miklum hagnaði. Dæmi eru um, að kvótakóngar hafi hætt í greininni og selt kvóta fyrir hundruð milljóna króna,jafnvel milljarða.Sumir þeirra hafa keypt verslunarhúsnæði fyrir fjármunina eða fjárfest á annan hátt. Í lögum stendur,að fiskimiðin séu sameign allrar þjóðarinnar. Hvernig má það þá vera,að vissir aðilar geti braskað með þessa sameign þjóðarinnar og hagnast óheyrilega af því?Var það ætlun löggjafans,að svo yrði þegar lög og reglur um kvótana voru sett? Ég hygg ekki Þó ákveðið væri að heimila frjálst framsal aflaheimilda hygg ég,að engan hafi órað fyrir svo miklu kvótabraski sem raun hefur orðið á.Hygg ég,að menn hafi ekki reiknað með því,að handhafar aflaheimilda myndu ganga út úr greininni og hirða hundruð milljóna í hagnað af aflaheimildum,sem þeir fengu úthlutað frítt. Það má undarlegt heita,að alþingi skuli ekki hafa tekið í taumana,þegar ljóst var hvert stefndi. Auðvitað átti alþingi að banna frjálst framsal aflaheimilda,þegar byrjað var að braska með heimildirnar.
KERFIÐ GERIR ÞÁ RÍKU RÍKARI OG FÁTÆKU FÁTÆKARI
Nú er sú röksemd notuð gegn breytingum og lagfæringum á kerfinu og þar á meðal gegn takmörkun á framsali aflaheimilda,að kerfið sé orðið fast í sessi,allar áætlanir í útgerð miðist við óbreytt kerfi og að það gæti orðið hrun í sjávarútveginum, ef mikil breyting væri gerð.Þetta eru falsrök.Það er ekki unnt að taka þau gild. Það er ekki með neinu móti unnt að réttlæta það ranglæti að fáir aðilar í þjóðfélaginu stórgræði á því að selja heimildir til þess að veiða fisk úr auðlind,sem er sameign allrar þjóðarinnar.Og síst,þegar tekið er tillit til þess, að þeir fengu þessar heimildir fríar. Þetta rangláta kerfi gerir þá ríku ríkari og þá fátæku fátækari. Stórfyrirtæki og stóreignamenn geta keypt kvóta og safnað að sér veiðiheimildum en þeir sem minni efni hafa sitja eftir með sárt ennið og geta ekki keppt við stórlaxana í þessari grein. Verst er þó,að greinin er lokuð og nýir aðilar komast ekki inn í hana.Ef einhver vill byrja að gera út bát í dag fær hann enga aflaheimild hjá ríkinu eins og hinir fengu,sem hafa kvótana á hendi í dag en þeir fengu heimildirnar fríar.Sá,sem vill byrja í dag verður að kaupa aflaheimildir fyrir stórfé og keppa við stórlaxana. Það er búið að taka lífsbjörgina frá hinum efnaminni.Áður gátu allir farið á sjó og veitt sér til matar. Nú er það liðin tíð.Þessu kerfi verður að breyta.
FAÐIR KVÓTAKERFISINS
Steingrímur Hermannson,fyrrverandi forsætisráðherra, segir frá tilurð kvótakerfisins í ævisögu sinni.Hann segir, að LÍU og hagsmunaðilar í sjávarútvegi hafi komið sér niður á þetta kerfi. Síðan hafi Halldór Ásgrímsson, sem þá var sjávarútvegsráðherra,flutt tillögu um það á alþingi.Sjálfur vildi Steingrímur fremur byggðakvóta.Samkvæmt þessu er Halldór faðir kvótakerfisins og ber meiri ábyrgð en aðrir stjórnmálamenn á þessu ranglátasta kerfi Íslandssögunnar. Það er ekki í samræmi við hina gömlu stefnu Framsóknarflokksins,stefnu félagshyggju og samvinnu, að færa auðinn á fárra hendur á kostnað fjöldans eins og gert hefur verið með þesu kerfi. Hér er enn eitt dæmið um það hve Framsóknarflokkurinn hefur fjarlægst upphaflega stefnu sína.
Björgvin Guðmundsson
viðskiptafræðingur
Birt í DV 2003
|
