Í dag er  ellilífeyrir einstaklinga frá Tryggingastofnun ríkisins,ásamt fullri tekjutryggingu,tekjutryggingarauka og heimilisuppbót rúmlega 90 þús kr á mánuði.Hér er átt við þá  bótaþega,sem ekki njóta lífeyris frá lífeyrissjóði.Í riti

sínu um fátækt á Íslandi telur Harpa Njáls, félagsfræðingur,að  40 þús. kr. á mánuði vanti upp á, að bætur bótaþega nægi til framfærslu.Samtökin 60+, sem stofnuð voru fyrir síðustu þingkosningar á vegum Samfylkingarinnar, hafa samþykkt   að hækka beri elli-og örorkulífeyri einstaklinga í 130 þús kr. á mánuði, þ.e. þeirra einstaklinga,sem einungis hafa bætur Tryggingastofnunar.Má fullyrða,að þar sé um  algert lágmark að ræða. Æskilegt væri,að þessar bætur væru enn hærri.

 Lífeyrir fái 10% skatt

Skattamál lífeyrisþega skipta einnig miklu máli varðandi afkomu þeirra. Elli-og örorkulífeyrisþegar sem njóta rúmlega 90 þús. kr. bóta á mánuði hjá Tryggingastofnun greiða 10 þús, kr. af þeirri fjárhæð í skatta.Það er skammarlegt,að þessar smánarlega lágu bætur skuli vera skattlagðar. Auðvitað ættu þær að vera skattfrjálsar. Og hið  sama gildir  þó bætur elli-og örorkulífeyrisþega væru  hækkaðar í 130 þús. kr. á mánuði. Þær bætur ættu einnig að vera skattfrjálsar. Jón Magnússon  lögmaður hefur lagt til í blaðagrein,að 150 þús. kr. á mánuði væru skattfrjálsar. Það er sú lágmarksupphæð,segir hann,sem  hver einstaklingur þarf til þess að lifa mannsæmandi lífi. Þá er  einnig mikið ranglæti fólgið í því,að lífeyrir eftirlaunamanna úr lífeyrissjóðum skuli skattlagður á sama hátt og atvinnutekjur,þ.e. með 38,54% skatti.Talið er,að um 80% af fjármagni lífeyrissjóðanna séu vextir og verðbætur.Eðlilegra væri  því að  skattleggja lífeyri  eins og fjármagnstekjur,þ.e. með 10% skatti, a.m.k 4/5 hluta hans. Samtökin 60+ hafa samþykkt, að hámarksskattur á lífeyri skuli vera 10%.Eldri borgarar eru í málaferlum við ríkið vegna skattlagningar lífeyris. Væntanlega fá þeir einhverja leiðréttingu í þeim málaferlum.

Á að lögfesta lágmarkslaun?

Ef bætur aldraðra og öryrkja,þ.e. einstaklinga, verða hækkaðar í 130 þús.kr. á mánuði vaknar spurningin hvort  hækka verði ekki einnig lægstu laun á  vinnmarkaði? Ég svara þeirri spurningu játandi.Það lifir enginn af lægri upphæð á mánuði. Ef aðilar vinnumarkaðarins  tryggja ekki með frjálsum samningum hinum lægst launuðu þessi laun, verður alþingi að lögfesta slík lágmarkslaun.Raunar telja samtök launafólks,að lægstu laun ættu að vera 150 þús. kr. á mánuði. Atvinnuleysisbætur verða einnig að hækka verulega. Þær eru skammarlega lágar í dag eða aðeins 77 þús kr. á mánuði og lækka enn, ef ráðagerðir félagsmálaráðherra Framsóknarflokksins ná fram að ganga. Taka þarf á ný upp viðmiðun atvinnuleysisbóta við lægstu laun á vinnumarkaðnum og mundu þær þá einnig hækka í 130 þús kr. á mánuði.Nú,þegar fyrirsjáanlegt er, að hagvöxtur mun aukast á næstu árum,er lag til þess að leiðrétta elli-og örorkulífeyri og atvinnuleysisbætur. Alþýðusamband  Íslands segir,að setja þurfi 10 milljarða til viðbótar í velferðarkerfið til þess að sníða af því verstu agnúana.Ísland hefur efni á því.Er búist við því,að verkalýðshreyfingin setji velferðarmálin á oddinn í næstu kjarasamningum ásamt kröfu um leiðréttingu launa.

Ísland er það ríkt þjóðfélag,að það á að geta gert vel við aldraða og öryrkja og þá,sem hafa verið svo ólánssamir að missa vinnuna.

Björgvin Guðmundsson

viðskiptafræðingur

Birt í Mbl. 22.nóvember 2003