Ég hefi áður lýst því í grein hér í blaðinu ( Frá höftum til frjálsræðis í viðskiptum),er fyrstu innflutningshöftin voru afnumin og frjálsræði var innleitt í innflutningsverslunina.Það var Gylfi Þ.Gíslason þáverandi viðskiptaráðherra sem annaðist framkvæmd þeirra umbreytinga en ég var þá starfsmaður hans í viðskiptaráðuneytinu og vann náið með Gylfa að undirbúningi málsins. Í þessari grein mun ég fjalla um afnám útflutningshafta en svo vill til,að ég átti þess einnig kost að vinna að undirbúningi þess máls bæði sem stjórnmálamaður og embættismaður í utanríkisráðuneytinu.En Jón Baldvin Hannibalsson var þá utanríkisráðherra og útflutningsleyfin heyrðu undir hann.

Afnám útflutningshafta

 Árið 1991 sat ég í stuttan tíma  á alþingi,sem varaþingmaður fyrir Alþýðuflokkinn. Ég flutti þá svofellda þingsályktunartillögu:” Alþingi ályktar að fela utanríkisráðherra að gefa útflutningsverslunina frjálsa. Útflutningur frá landinu er í dag háður leyfum sbr.reglugerð nr. 27 1988.Felur alþingi utanríkisráðherra að breyta ákvæðum reglugerðarinnar í samræmi við þingsályktun þessa.”Jón Baldvin Hannibalsson þá utanríkisráðherra tók tillögu þessari vel en ekki var hún þó samþykkt.Árið  1992 fól utanríkisráðuneytið mér að undirbúa breytingu á umræddri reglugerð í því skyni að gefa  útflutning frjálsan. Jón Baldvin var þá utanríkisráðherra og ég deildarstjóri á viðskiptaskrifstofu utanríkisráðuneytis.Undirbjó ég breytingu á reglugerðinni,sem gerði ráð fyrir,að allar helstu útflutningsvörur okkar yrðu frjálsar í útflutningi,þar á meðal  frystur fiskur og saltfiskur og skreið. Helstu undantekningar voru saltsíld og söltuð grásleppuhrogn.Jón Baldvin undirritaði hina nýju reglugerð og þar með hafði nær allur útflutningur verið gefinn frjáls eftir áratuga útflutningshöft en  saga útflutningshaftanna náði allt aftur til þess,er Ólafur Thors ákvað,að útflutningur á saltfiski skyldi  háður leyfum og einn aðili,SÍF hafa einkasölu á útflutningnum.

2 formenn Alþýðuflokksins komu á viðskiptafrelsi

Það er athyglisvert,að tveir formenn Alþýðuflokksins,þeir Gylfi Þ.Gíslason og Jón Baldvin Hannibalsson skyldu eiga stærsta þáttinn í því að gefa utanríkisviðskiptin frjáls,annar innflutningsverslunina en hinn útflutningsverslunina. Segir þetta sína sögu og  leiðir í ljós,að Alþýðuflokkurinn  markaði stór spor í viðskiptasögu þjóðarinnar og  átti stærsta þáttinn í því að gefa verslunina frjálsa. Auk þess kom Jón Baldvin sem utanríkisráðherra okkur í EES og innleiddi þar með frelsin fjögur, frelsi í vöruviðskiptum,þjónustuviðskiptum fjármagnsflutningum og vinnuaflsflutningum. Og Gylfi Þ.Gíslason átti stærsta þáttinn í því að koma okkur í EFTA,Fríverslunarsamtök Evrópu en aðild að þeim samtökum var forsenda þess að við gætum gerst aðilar að EES. Ef við hefðum ekki gengið í EFTA hefðum við ekki getað orðið aðilar að EES.

Sjálfstæðisflokkurinn á móti EES

 Forustumenn Alþýðuflokksins þurftu að berjast harðri baráttu bæði fyrir aðild að EFTA og að EES.Framsókn og Alþýðubandalagið   voru á móti  í báðum tilvikum. Sjálfstæðisflokkurinn var á móti aðild að EES þegar  Jón Baldvin hóf baráttu fyrir aðild okkar þar að. Og Sjálfstæðisflokkurinn barðist lengi gegn afnámi útflutningshafta. Ráðherrar Alþýðuflokksins komu því máli einnig í gegn.

 Gott er að hafa framangreind atriði í huga þegar talsmenn Sjálfstæðisflokksins eru að þakka sér viðskiptafrelsið. Sagan um baráttuna  fyrir að innleiða viðskiptafrelsi leiðir í ljós,að Sjálfstæðisflokkurinn hefur lengst af dregið   lappirnar í því máli.

Björgvin Guðmundsson

Birt í Morgunblaðinu 16.ágúst 2004

"Það er athyglisvert,að tveir formenn Alþýðuflokksins,þeir Gylfi Þ.Gíslason og Jón Baldvin Hannibalsson, skyldu eiga stærsta þáttinn í því að gefa utanríkisviðskiptin frjáls,annar innflutningsverslunina en hinn útflutningsverslunina. Segir þetta sína sögu og  leiðir í ljós,að Alþýðuflokkurinn  markaði stór spor í viðskiptasögu þjóðarinnar og  átti stærsta þáttinn í því að gefa verslunina frjálsa."