Þingkosningar fara fram í Noregi næsta ár. Á því ári munu Norðmenn einnig halda hátíðlegt 100 ára afmæli sjálfstæðistöku Noregs. Það er þegjandi samkomulag norskra stjórnmálamanna að hreyfa ekki við umsókn Noregs um aðild að Evrópusambandinu fyrr en eftir  100 ára afmælið og þingkosningarnar næsta ár. En eftir það getur allt gerst í þessum efnum.Bendir ýmislegt til þess að Norðmenn muni sækja um aðild að Evrópusambandinu jafnvel þegar árið 2006.Skoðanakannanir í Noregi leiða í ljós,að mikill stuðningur er nú við aðild Noregs að Evrópusambandinu. Og margir,sem áður voru andsnúnir aðild eru nú fylgjandi henni.

 Hvað gerist með Ísland?

Ef Noregur sækir um aðild að ESB 2006 má reikna með, að Ísland sigli fljótlega í kjölfarið. Um leið og Noregur yfirgefur EFTA,Fríverslunarsamtök Evrópu, og gengur í ESB eru örlög EFTA ráðin og raunar örlög EES,Evrópska efnahagssvæðisins, einnig.EFTA getur tæpast lifað án Noregs. Það yrðu þá aðeins 3 ríki eftir,Ísland,Lichtenstein og Sviss.Af þeim eru aðeins 2 í EES,þ.e. Ísland og Lichtenstein,þar eð Sviss er ekki aðili að EES.Það yrði mjög erfitt að reka EES-samninginn með aðeins 2 EFTA ríkjum og nánast ókleift. Auk þess sem reikna má með að ESB hefði lítinn áhuga á því að viðhalda EES með aðeins 2 EFTA ríkjum.Áhugi ESB á EES hefur farið minnkandi undanfarin  ár og sá áhugi mundi enn minnka og ef til vill hverfa alveg. Allt eru þetta veigamiklar röksemdir fyrir því,að Ísland mundi feta í fótspor Noregs og sækja einnig um aðild að ESB. En auk þess mundi samkeppnisstaða Noregs á mörkuðum ESB batna,ef landið gengi í  sambandið og Noregur því standa betur að vígi í samkeppni við Ísland á þessum mörkuðum.Sú röksemd mundi einnig þrýsta á Ísland að  sigla í kjölfar Noregs varðandi aðild að ESB.

 Hvað vinnst við aðild að ESB?

En hvað vinnst við aðild að  Evrópusambandinu? Ísland er með mjög góðan samning við Evrópusambandið  að því er varðar tollfrelsi  fyrir íslenskar sjávarafurðir á mörkuðum ESB,betri samning en Noregur hefur. Flestar sjávarafurðir Íslands njóta fulls tollfrelsis. Það eru aðeins örfáar sjávarafurður sem ekki fá  fulla tollaniðurfellingu.Við aðild að ESB fengjum við væntanlega fullt tollfrelsi fyrir þær einnig en auk þess yrðum við með í ákvarðanatöku innan  Evrópusambandsins,ef við gengjum þar inn í kjölfar Norðmanna.Í dag er það svo,að Ísland og Noregur verða að taka einhliða við 70-80 % af öllum tilskipunum ESB. Þessi EES lönd fá að taka þátt í vissum nefndum,sem undirbúa tilskipanir en þau fá ekki að vera með þegar ákvarðanir eru teknar.Valdamestu stofnanir ESB eru ráðherraráðið,framkvæmdastjórnin og þingið.Ísland og Noregur fá að sjálfsögðu ekki að taka þátt í þessum stofnunum og ekki heldur í sveitarstjórnarráði ESB. Ein helsta röksemdin fyrir aðild að ESB er að fá að vera með við ákvarðanatöku.

Keyrir Davíð Ísland inn í ESB?

Núverandi ríkisstjórn segir,að aðild Íslands að ESB sé ekki á dagskrá. Og núverandi utanríkisráðherra hefur verið alfarið á móti aðild Íslands að sambandinu. Þetta mundi hins vegar gerbreytast,ef Noregur gengi inn. Þá ætti Ísland ekki auðvelt með að standa fyrir utan. Ég spái því,að ef Noregur gengur inn fljótlega eftir næstu kosningar muni  Ísland fylgja í kjölfarið. Það yrði þá hlutskipti Davíðs Oddssonar að  koma Íslandi í Evrópusambandið.

Björgvin Guðmundsson

Birt í Fréttablaðinu 17.des.  2004