Í stjórnmálum er stöðugt tekist á um árangur í efnahagsmálum. Þeir,sem stjórna, vilja eigna sér góðan árangur í efnahagsmálum,  en kenna náttúruöflum og óhagstæðum ytri skilyrðum um, þegar  árangur er slæmur.Stjórnarandstaðan fer öfugt að: Hún  segir  góð ytri skilyrði skapa góðan árangur en kennir stjórnvöldum um, þegar illa gengur í efnahagsmálum.

Hagvöxtur mikið meiri í tíð Ólafs Jóhannessonar

 Það eru einkum tveir þættir,sem  eru mikilvægir,þegar meta skal árangur í efnahagsmálum:  Hagvöxtur og þróun kaupmáttar. Hér  verður athuguð þróun þessara þátta sl. 40 ár og litið á hvern áratug fyrir sig. Á þessu tímabili er meðaltals  hagvöxtur á ári á mann langmestur á tímabilinu 1971-1980 eða rúmlega 5%. Á þessum tíma voru við völd  vinstri  stjórnir undir forustu Ólafs Jóhannessonar ( 1971-1974 og 1978-1979), stjórn Geirs Hallgrímssonar (1974-1978) og minnihlutastjórn Alþýðuflokksins  undir forustu Benedikts Gröndal (1979-1980).Hagvöxtur er næstmestur á áratugnum á undan,þ.e. 1961-1970. Þetta er viðreisnaráratugurinn,þegar ríkisstjórn Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins fór með völd. Á þessu tímabili var meðaltals  hagvöxtur á ári rúm 3%. Ef litið er á áratuginn 1991 –2002, þ.e. stjórnartíð  ríkisstjórna undir forustu Davíðs Oddssonar, kemur í ljós,að meðaltals hagvöxtur á ári er aðeins tæp 2% sem er  lítið miðað við hagvöxt viðreisnaráratugsins og  hagvöxt tímabilsins 1971-1980. ( Byggt á tölum Hagstofunnar).

Slakur hagvöxtur miðað við önnur OECD –ríki

Ef hagvöxtur á Íslandi er borinn saman við hagvöxt í öðrum OECD-ríkjum á tímabilinu 1990-2000 kemur í ljós,að hagvöxtur hér er slakur í samanburði við önnur OECD – ríki.Hagvöxtur er mestur á Írlandi eða 6,2%,þ.e. rúmlega þrefalt meiri en á Íslandi en síðan koma  ríkin Luxemburg, Spánn, Portugal, Bandaríkin, Noregur, Holland, Danmörk, England, Tyrkland, Grikkland, Finnland, Belgía, Austurríki og Kanada,sem öll eru með meiri hagvöxt en Ísland.Hins vegar er hagvöxtur mestur á Íslandi af öllum OECD-ríkjum á tímabilinu 1970-1980. ( Byggt á tölum OECD).

Lítil kaupmáttaraukning sl. áratug

Lítum á þróun kaupmáttar ráðstöfunartekna á mann  sl. 40 ár, þ.e. meðalbreytingu á ári.Kaupmátturinn segir ef til vill mest um breytingu lífskjara almennings. Eftirfarandi kemur í ljós: Kaupmátturinn eykst langmest á tímabilinu 1971-1980 eða um 5,7% þ.e. í stjórnartíð Ólafs Jóhannessonar,Geirs Hallgrímssonar og Benedikts Gröndal. Næst mest eykst kaupmátturinn á viðreisnaráratugnum 1961-1970 eða um 5,2%.Síðan kemur tímabilið 1981-1990 með 2,2% aukningu kaupmáttar en tímabil ríkisstjórna Davíðs Oddssonar,1991-2002, rekur lestina með  1,8% kaupmáttaraukningu ( Hér er byggt á hagtölum Þjóðhagsstofnunar og fjármálaráðuneytis ).

Aukin skattbyrði hefur dregið úr kaupmætti

  Hér blasir nokkuð annað við en talsmenn  Sjálfstæðisflokksins hafa sagt í leiðurum Mbl. og. fyrir  síðustu kosningar. Þá var á þeim að heyra,að hagvöxtur hefði verið meiri  í tíð ríkisstjórna Davíðs  Oddssonar en nokkru sinni fyrr og að kaupmáttur hefði aukist meira á  því tímabili  en í annan tíma. En staðreyndir segja allt annað. Hagvöxtur hefur aðeins verið hóflegur síðasta áratuginn eða svipaður og áratuginn á undan en mun minni en 1971-1980 og mun minni  en á viðreisnaráratugnum,1960-1970. Kaupmáttur ráðstöfnunartekna á mann  hefur aukist mun minna sl. áratug  en  3 áratugina á undan.Aukin skattbyrði  alls þorra launamanna vegna skattkerfisbreytinga ríkisstjórnarinnar hefur dregið úr aukningu kaupmáttar ráðstöfunartekna.

Björgvin Guðmundsson

Viðskiptafræðingur
( Tölur um hagvöxt og kaupmáttaraukningu eru byggðar á skýrslu Stefáns Ólafssonar,prófessors)